Цахим гарын үсгийн тухай хууль эцэслэн батлагдаж, 2022 оны 05 дугаар сарын 01-ний өдрөөс мөрдөж эхлээд байна. Хуульд зааснаар Улсын бүртгэлийн байгууллага нь гэрчилгээжүүлэх байгууллага бөгөөд Монгол Улсын 16 насанд хүрсэн иргэнд таван жилийн хугацаатайгаар тоон гарын үсгийг олгохоор тусгагдсан.
Хуулийн хэрэгжилтийн хүрээнд Улсын бүртгэлийн байгууллагаас тоон гарын үсгийг 2022 оны 05 дугаар сарын 02-ны өдрөөс эхлэн иргэдэд олгож эхэлсэн бөгөөд одоогийн байдлаар 10,000 гаруй иргэн тоон гарын үсгээ авсан байна.
Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар болон УИХ-ын гишүүн, Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны дарга Н.Учрал нар өнөөдөр /2022.05.09/ цахим гарын үсгээ авлаа. Энэ үеэр УБЕГ-ын Иргэний улсын бүртгэлийн газрын дарга Т.Нармандах, Мэдээллийн технологийн газрын дарга П.Нэргүй нар тоон гарын үсгийг хэрхэн яаж авах, хэрхэн ашиглах, Монгол Улсын хичнээн иргэнд тоон гарын үсэг олгох, цаашлаад ямар ажлууд хийгдэх зэрэг асуудлаар товч мэдээлэл хүргэв.
Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар: “УИХ-ын үйл ажиллагааг цахимжуулах, хууль тогтоомжид олон нийтийн санаа, бодлыг бодитойгоор тусгах зорилгоор D-Parliament төслийг хэрэгжүүлж байна. Иргэдийн засаглах эрхийг хангахын тулд уг тоон гарын үсгийг D-Parliament төсөлтэй уялдуулах шаардлагатай. Одоо хэрэгжиж байгаа хуулиар УИХ-ын гишүүд, Засгийн газар, Ерөнхийлөгч хууль санаачлах эрхтэй байгаа бол иргэд өөрсдөө нэгдэн, тодорхой асуудлыг дэвшүүлж, уг санаачилгыг УИХ-ын түвшинд хуулийн төсөл болгон хэлэлцүүлэх эрх зүйн орчинг бүрдүүлэхээр ажиллаж байна. Түүнчлэн иргэд тоон гарын үсгээ таниулснаар D-Parliament аппликейшнээр дамжуулан албан бичиг солилцох, цахимаар баримт бичгээ баталгаажуулах боломж ч мөн бүрдэж байгаа юм. Цаасгүй, хүртээмжтэй, цаг хэмнэсэн, түргэн шуурхай шийдлээр та бүхэн Монгол Улсын хаанаас ч өөрийн тоон гарын үсгээрээ төрийн үйлчилгээг авах боломжтой боллоо. Мөн тоон гарын үсгийг хэрэглээнд нэвтрүүлэх ажилд Улсын Их Хурлын гишүүд манлайлан оролцох хэрэгтэй” хэмээгээд ард иргэддээ хандан мөн идэвхтэй хамрагдахыг уриалав.
УИХ-ын гишүүн, Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны дарга Н.Учрал: “Ажлын хэсгийн ахлагчаар ажиллаж батлуулсан хуулийнхаа хэрэгжилтийг хангаж өнөөдөр тоон гарын үсгээ авлаа. Тоон гарын үсгийг 5 жилийн хугацаатайгаар иргэн бүрд үнэгүй олгох бөгөөд иргэд иргэний цахим үнэмлэх болон гар утасны аппликейшн дээрээ тоон гарын үсгийг тээгч байдлаар хэрэглэх боломжтой юм. Мөн тоон гарын үсэг нь цахим орчинд зөвхөн тухайн иргэнийг таних боломж олгоод зогсохгүй гадаад улсад оршин сууж байгаа Монгол Улсын иргэд цахимаар төрийн үйлчилгээ авах боломжтой болж байна. Тоон гарын үсгээр дамжуулаад хүнд суртлыг бууруулах, авлигаас ангид, олон нийтэд нээлттэй төрийн үйлчилгээг нэвтрүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Тоон гарын үсгийг хэрэгжүүлэхийн тулд төрийн байгууллагууд манлайлан оролцох хэрэгтэй” гэв.
Улсын бүртгэлийн байгууллагаас тоон гарын үсгийг одоогоор 2 төрлөөр олгож байна. Нэгдүгээрт, улсын бүртгэлийн байгууллагын нэгжүүдэд буюу 21 аймаг, 9 дүүрэг дэх Улсын бүртгэлийн хэлтэс, Нийслэлийн үйлчилгээний нэгдсэн төвүүдэд мөн нэмээд улсын бүртгэлийн сүлжээнд холбогдсон сум, хороодод хандан өөрийн биеэр очиж улсын бүртгэгчээр дамжуулан авч болох юм. Хоёрдугаарт, киоск буюу ухаалаг цахим машинаар дамжуулан авах боломжтой ба уг цахим машиныг одоогийн байдлаар Өвөрхангай, Өмнөговь, Баянхонгор аймгуудад, Сонгинохайрхан, Чингэлтэй дүүрэгт, И-Монголиа цахим төвд, УБЕГ-ын төв байранд гэсэн нийт 7 газар тус тус байрлуулан ажиллуулж байна.
Коиск машин нь бүртгэгчийн хамааралгүйгээр тоон гарын үсгээ авах боломжтой ухаалаг цахим машин бөгөөд энэ ондоо багтаан хүн амын суурьшил ихтэй хэд хэдэн газруудад нэмж байршуулах төлөвлөгөөтэй байна. Түүнчлэн, 2022 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн тоон гарын үсгийг мобайл аппликейшн буюу клоуд хэлбэрээр иргэдэд олгож эхлэхээр төлөвлөж байгаа бөгөөд бусад байгууллагууд буюу даатгал, банк, санхүүгийн газруудтай уулзалт хийж системд хэрхэн холбох, хэрэглээнд хэрхэн нэвтрүүлэх зэрэг тал дээр хамтран ажиллаж байна. Мөн иргэний цахим үнэмлэх болон гар утасны аппликейшн дээр тоон гарын үсгийг суулгаж өгснөөр иргэд иргэний цахим үнэмлэхээ, гар утсаа тоон гарын үсгийн тээгч байдлаар хэрэглэх, ашиглах боломжтой ба төрийн үйлчилгээг орон зай, цаг хугацаанаас хамааралгүй хаанаас ч, хэзээ ч цахимаар авах боломж бүрдэж байна.
Түүнчлэн тоон гарын үсгийн хэрэглэгчдийн тоо 1 сая хүрсэн тохиолдолд иргэд хур болон дан системд зөвхөн тоон гарын үсгээрээ нэвтэрдэг болох юм.
